Geschiedenis van Maleisie

Dit artikel bevat een beknopt overzicht van de geschiedenis van Maleisie. Onderaan vind je een beschrijving van de laatste jaren, inclusief een uiteenzetting van de politieke onrust in het land.

Op deze pagina:

• Eerste bewoners
• Portugese periode
• Nederlandse periode
• Engelse periode
• Federale Staten van Maleisie
• Maleisische Federatie
• Het moderne Maleisie
• Ongeregeldheden in 2007
• Huidige politieke status
• 1Malaysia campagne
• Bersih 2.0
• Verkiezingen 2013

Eerste bewoners

Zo'n 10.000 jaar geleden trokken de eerste Orang Asli (oorspronkelijke bewoners van Maleisie) vanuit Zuidwest-China naar het schiereiland dat we nu Maleisie noemen (in de Niah Caves in Sarawak werd een 40.000 jaar oud menselijk skelet aangetroffen). Tot 1405 regeerden de volgende grootmachten uit die tijd het schiereiland: De Funan (Cambodja), de Srivijaya (Sumatra) en de Majapahit (Java). Na 1405 groeide de Chinese invloed in dit gebied. In deze periode deed ook de Islamitische denkwijze haar intrede, vanwege de vele Arabische handelaren die het gebied bezochten. In een korte tijd bekeerden vele mensen zich tot deze geloofsovertuiging. Vanaf 1500 nam de handel enorm toe in Zuidoost-Azië. De toenmalige Europese grootmachten kregen interesse in de lokale rijkdommen, het tijdperk van de handel over zee was aangebroken.

Portugese periode

De Portugezen waren de eersten die Malakka (mede om de perfecte locatie) innamen. Zij introduceerden als eerste de westerse invloeden in de regio. Nu nog heeft Malakka duidelijke Portugese kenmerken, en zelfs nog een Portugese wijk. Sommige inwoners van Malakka hebben een Portugees overkomen.

Nederlandse periode

Tijdens het VOC-tijdperk namen de Nederlanders in 1641 de macht over. Wederom was Malakka het belangrijkste handelscentrum, en de Nederlanders lieten ook hun kenmerkende bouwwerken achter. De Nederlanders raakten niet snel daarna geinteresseerd in de kruiden- en specerijenhandel, en ontdekten dat ze hiervoor beter naar Indonesie konden verplaatsen.

Engelse periode

De Engelsen lieten het belangrijke Malakka aanvankelijk links liggen, en vestigden zich ten noorden van de stad op het eiland Penang (1786). Pas in 1795 namen de Engelsen Malakka over van de Nederlanders, die zich meer op de handel rondom Indonesie gingen richten. De Britse kroonkolonie van de Straits Settlements werd in 1826 opgericht en langzaam maar zeker vergrootten de Britten hun controle over de rest van het schiereiland. In de eerste instantie werden vooral kruiden en specerijen uit het huidige Maleisie gehaald. Toen begin 19e eeuw de tinvoorraden werden ontdekt, verschoof de handel daar naartoe.

De Engelsen koloniseerden eerst het schiereiland en lijfden tussen 1840 en 1882 ook Maleisisch-Borneo (Sabah, Sarawak en in die tijd ook nog Brunei) in bij de Britse Kroonkolonie. Formeel viel Borneo pas na de 2e wereldoorlog onder Brits gezag. In dezelfde periode haalden de Britten ook vele Indiers naar Maleisie, om het werknemerstekort aan te vullen. Na de Japanse bezetting tijdens Wereldoorlog II groeide het streven naar onafhankelijkheid onder het volk, wat uiteindelijk leidde tot een communistische opstand (1948-1960); ook wel 'The Emergency' genoemd.

Federale Staten van Maleisie

In 1948 werden de Federale Staten van Maleisie opgericht. De federatie bestond uit 11 staten; 9 Maleise staten en de Britse nederzettingen bij Penang en Malakka. Tijdens de Emergency-periode vonden er zware gevechten plaats in de jungles van Maleisie tussen de Engelse en Maleise veiligheidstroepen, en het tot de tanden bewapende guerillaleger. Het lukte de guerillas niet om een Communistische republiek te stichten en 12 jaar later eindigde de strijd met tienduizenden slachtoffers tot gevolg. Ondanks dat dit de donkerste jaren in de geschiedenis van Maleisie waren, kwam er toch iets goeds uit voort; Maleisiers uit alle bevolkingsgroepen en bevolkingslagen legden hun verschillen opzij en sloegen hun handen ineen en riepen de nieuwe, onafhankelijke staat Maleisie uit.

Maleisische Federatie

In 1957 gaven de Engelsen hun soevereiniteit over Maleisie op en het schiereiland werd in dat jaar onafhankelijk onder de naam Federatie van Maleisie. Een nieuwe federatie met de naam Maleisie werd op 16 september 1963 opgericht door het samengaan van Maleisie, Singapore, en de staten Sabah en Sarawak aan de noordkust van Borneo. Hierop verbraken de Filippijnen en Indonesie onmiddellijk hun diplomatieke betrekkingen, omdat ze van mening waren dat sommige gebieden aan hen toebehoorden. Indonesie begon met de konfrontasi (confrontatie); vissersboten werden voor de kust van Sarawak tot zinken gebracht en boven Sabah was het gedreun van vliegtuigen te horen, maar toen Soekarno in 1966 werd afgezet, sloot de regering vrede met Maleisie en ook de Filippijnen lieten hun claim op Sabah (tijdelijk) vallen.

In 1965 scheidde Singapore zich af van de Federatie en werd een aparte staat. De toenmalige Sultan van het oliestaatje Brunei (dat tussen de deelstaten Sabah en Sarawak in ligt), had zich in het verleden al uitgesproken tegen een vorm van samengaan met Maleisie.

Het moderne Maleisie

Maleisie heeft zich na het onafhankelijkheidsverdrag in 1957 snel ontwikkeld. Met de 'Vision 2020' welke door voormalig premier Mahathir werden verkondigd schoot Maleisie naar voren als een goed ontwikkeld economisch en technologisch vooruitstrevend land. Grote financiële depressies zijn het land bespaard gebleven, tot nu toe wist men hier altijd zonder al teveel kleerscheuren doorheen te komen. Grote delen van Maleisie zijn inmiddels al volledig ontwikkeld en zeer modern en vooruitstrevend. Andere gebieden lopen nog wat achter, in het bijzonder de oostzijde van het schiereiland en de onontwikkelde gebieden binnen Sabah en Sarawak.

Ongeregeldheden in 2007

Omdat de zittende regering onvoldoende hervormingen wist door te voeren, nam de kritiek erop toe met als gevolg een aantal heftige uitbarstingen in 2007. Dit zou de start zijn van een onrustige periode, met vooral veel politieke onrust. Jarenlang had de Maleisische bevolking kunnen profiteren van het beleid van Mahathir, maar toen de economische groei tot een halt kwam raakte dit een aantal kleinere bevolkingsgroepen het hardst.

In 2007 vonden er twee ongeautoriseerde demonstraties plaats. De eerste demonstratie had de naam Bersih; en was een actie tegen corruptie in het Maleisische kiessysteem. De tweede demonstratie later dat jaar werd georganiseerd door de Hindo Rights Action Force, om te protesteren tegen disciminatie naar de niet-etnische bevolkingsgroepen in Maleisie. Het ging hierbij vooral om de slechte omstandigheden voor de Indiaas-Maleisische bevolkingsgroep aan te kaarten. Beide demonstraties werden met harde hand neergeslagen, maar betekenden wel de start voor nog veel meer onlusten.

Huidige politieke status

In maart 2008 leed de dominante politieke partij Barisan National (nationaal front) de grootste verkiezingsnederlaag ooit. Het was een duidelijk signaal aan de regeringsleiders dat de situatie niet langer zo door kon gaan. UMNO, de grootste subpartij binnen Barisan National eisden direct het aftreden van de toenmalig Premier Abdullah Badawi, die de langstzittende premier Mahathir naar een periode van 22 jaar opvolgde. Badawi overleefde de motie van wantrouwen binnen zijn eigen partij, en kreeg de kans het tij te keren. Uit kritiek zei Mahathir zijn lidmaatschap bij UMNO op in de hoop nog meer onrust te creëren.

In dezelfde periode kwam de grote oppositieleider en voorheen vice-premier Anwar Ibrahim vrij naar het uitzitten van een gevangenisstraf van 10 jaar wegens corruptie en sodomie (dat is strafbaar in Maleisie). Hij was vanaf dag 1 na zijn vrijlating direct weer politiek actief, en velen vreesden een politieke wervelwind. Hij was jarenlang de rechterhand en gedoodverfde opvolger van Mahathir, maar die liet hem onder zijn bewind opsluiten vanwege een toenemende uiteenlopende visie over de toekomst van Maleisie.

De periode die volgde stond vol impopulaire maatregelen van Badawi om het land weer competitief te maken. Zo werden o.a. de benzineprijzen met wel 41% verhoogd, wat vanzelfsprekend met grote woede door de Maleisische bevolking ontvangen werd. Uiteindelijk leidde dit tot het vertrek van Badawi, die na maanden aan felle kritieken het stokje overdroeg aan zijn opvolger Najib Tun Razak (zoon van de 2e premier van Maleisie; Tun Abdul Razak). De aanstelling van Najib werd aanvankelijk positief ontvangen. Zijn vader had goede dingen gedaan voor Maleisie, en Najib zelf kwam van een internationale leerschool. Al snel werd duidelijk dat ook Najib niet voor de broodnodige hervormingen zou zorgen, en weer nam de onvrede toe in het land.

Najib zijn premierschap werd vanaf dag 1 overschaduwd door donkere wolken. Zo werden hij en zijn lijfwachten in verband gebracht met de gruwelijke moord op een voormalig fotomodel. Vervolgens wordt Anwar wederom opgepakt wegens verdenking tot sodomie. Een 23-jarige stafmedewerker beschuldigd hem hiervan; maar het onderzoek dat erop volgt rammelt aan alle kanten en er bestaan vermoedens dat het allemaal een complot is van de zittende regering om Anwar wederom politiek uit te schakelen.

1Malaysia campagne

Najib lanceert de campagne 1Malaysia, waarbij alles in het teken staat van saamhorigheid en verzoening. De campagne is echter vooral gericht op de Maleise bevolking buiten de grote steden, en had vooral als resultaat dat de verschillende bevolkingsgroepen nog meer realiseren dat de balans volledig zoek is.

Bersih 2.0

In 2011 zijn er weer demonstraties. Ditmaal wordt tijdens Bersih 2.0 wederom gevraagd om eerlijke verkiezingen en hervormingen in het kiesstelsel. De overheid verklaart de groep direct onwettig en verbiedt de organisatie om te demonstreren. Bersih 2.0 vond echter ondanks het verbod toch plaats, en het resultaat was een van de grootste protesten ooit. De buitenwereld kreeg door gekleurde berichtgeving nauwelijks wat mee van de onlusten, en wisten niet beter dan dat enkele tienduizenden Maleisiers (vooral Indiase-Maleisiers) de straat op waren gegaan. In de praktijk werd Kuala Lumpur, ondank de vele wegversperringen en de enorme intimidatie van de politie, door honderdduizenden demonstranten van alle bevolkingsgroepen en bevolkingslagen overlopen. Bersih 2.0 wilde een vredig protest maar politie zetten direct vanaf de start traangas en waterkannonen in. Op vrijdag 8 juli 2011 ging heel Kuala Lumpur op slot. Alle hoofdwegen waren afgesloten, en niemand kwam er meer in of uit. Die nacht waren er al ruim 20.000 demonstranten op de been in de stad, en een veelvoud zou de dag erop aansluiten. Duizenden demonstraten werden de 12e juli opgepakt en afgevoerd. Ook oppositieleiders waren van de partij. Tegen het einde van de middag werd de situatie onhoudbaar. Om ernstige gevolgen te voorkomen, riep de organisatie Bersih 2.0 de dag uit tot een groot succes en riep de demonstranten op rustig terug naar huis te gaan.

Een reden waarom de onvrede in Maleisie niet snel tot echt bloedige onrusten of opstanden (zoals de Arabische Lente) zal leiden is omdat de verschillende bevolkingsgroepen onvoldoende een eenheid vormen. Allemaal zijn ze Maleisisch, maar hun idealen liggen ver uiteen. De bevolking komt ook niet snel in opstand, omdat het cultureel niet gepast is om publiekelijk onvrede te uiten. Ook is de grootste bevolkingsgroep in Maleisie, de Malay, het beste af met de huidige regering. Hoewel de onvrede ook onder deze bevolkingsgroep toeneemt, is het onvoldoende om heftige opstanden zoals in andere delen van de wereld te verwachten. Echter, jaarlijks lopen de spanningen op als gevolg van toenemende zichtbare misstanden. Kon de regering in vroegere tijden alles voor zich houden, nu is alles snel via sociale media gedeeld. Ook de buitenwereld heeft de afgelopen periode meerdere malen het ware gezicht van Maleisie gezien. Heeft dit allemaal een negatieve invloed op reizigers die het land bezoeken? Meestal merken buitenlandse toeristen er maar weinig van. Dat is maar goed ook, want zelfs al zijn er soms wat ongeregeldheden; het land is te mooi om te vermijden.

Verkiezingen 2013

2013 was een belangrijk jaar voor de oppositie. Zij hadden duidelijke signalen dat het groeiende verzet zomaar tot een flinke politieke verschuiving kon leiden. Inmiddels was oppositieleider Anwar vrijgesproken van de aantijgingen vanwege een gebrek aan bewijs (in werkelijkheid was aangetoond dat bewijsstukken gefabriceerd waren). Hij nam weer deel aan de verkiezingen. In het grootste deel van het land behaalde de oppositie een meerdereheid aan stemmen. Echter, door een bepaalde vooropgezette verdeling van de kiesmannen was het uiteindelijk de zittende regering die wonderwel toch de verkiezingen won. De verkiezingen stonden bol van aantijgingen van fraude door de zittende regering; zo verdwenen er zakken met stemmen in stemdistricten die uiteindelijk na hertelling naar de zittende partijen gingen. Ook ontdekte men dat er tienduizenden stemmen van overleden kiezers bijzaten (die allemaal op de zittende regering hadden gestemd). Uiteindelijk haalde dit allemaal niks uit en begon premier Najib aan zijn tweede ambtstermijn. Wel was weer duidelijk gemaakt dat de oppositie bleef groeien, en het vertrouwen nam toe dat het er bij de volgende verkiezingen wel eens volledig anders uit kon zien.

Laatste ontwikkelingen

Dit artikel is op 8-09-2014 voor het laatst bijgewerkt. Het zal opnieuw worden bijgewerkt wanneer er noemenswaardige ontwikkelingen zijn.

Een schitterende vakantie naar Maleisië boek je o.a. bij 333travel, ANWB Reizen, De Jong Intra, Djoser, KidsReizen, Koning Aap, PANGEA Travel of Van Verre. Organiseer makkelijk zelf je reis naar Maleisië. Vliegtickets regel je via KLM of met hulp van de vliegticket vergelijker Momondo. Reserveer je huurauto bij Rentalcars of CarRentalNet. Hotelovernachtingen boek je bij Booking.com of Agoda.nl. Binnenlandse vluchten boek je bij AirAsia of Firefly Airlines. Losse tours en tickets regel je via Klook of GetYourGuide en je trein- en bustickets via 12go.asia of Easybook. Stel al je reisgerelateerde vragen op onze Facebook groep 'Vrienden van Maleisië' of bekijk hier het complete reisaanbod naar Maleisië.